Hotel wśród zabytków

Współczesne muzea coraz częściej poprzez swoją oryginalność i wyrazistą formę zyskują rangę symbolu, znaku. Zwartą symboliką komunikują, kształtują świadomość użytkownika, stają się nieodłączną częścią ekspozycji prezentowanej w środku gmachu. Jest to dość nowe zjawisko, zapoczątkowane około 30 lat temu

Do przełomu lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX w. w świecie muzeów dominowały dwa główne XIX-wieczne typy: muzeum-sanktuarium (np. National Gallery w Waszyngtonie) oraz muzeum-składnica eksponatów. Jednak w architekturze muzeów końca XX wieku zaszła zasadnicza zmiana postrzegania tych obiektów w przestrzeni miejskiej. Zaczęto projektować muzea, które, same w sobie reprezentacyjne, stawały się dziełami sztuki. Pojawił się postmodernizm, a tym samym kontekstualizm miejski, którego cechą charakterystyczną jest pragnienie porozumiewania się z publicznością i użytkownikami poprzez tzw. podwójne kodowanie. Dualizm budynków zaczął przemawiać eklektycznym językiem oraz wielością aluzji, zapożyczeń i odniesień. Architektoniczny kolaż stał się dostarczycielem przyjemności płynącej z obcowania z nim.

Nowe muzea są architektonicznie najbardziej interesującymi budynkami, przyciągającymi utalentowanych i nowatorskich projektantów, potrafiących łączyć swe estetyczne credo ze spełnieniem wielu specjalistycznych wymogów użytkowych. Muzea jako ośrodki kultury, również jako miejsca spotkań kulturalno-społecznych, zasoby i środki edukacyjne oraz jako miejsca marketingowe – zawierają sklepy, restauracje, kawiarnie, sceny teatralne i inne. Są to już nie muzea, a malle kulturowe. Architektura muzeów ma dostarczać nieskończenie bogatych doświadczeń teatralnych, przestrzennych i estetycznych.

Muzeum Żydowskie w Berlinie autorstwa Daniela Libeskinda jest dobrym przykładem intelektualnej architektury dekonstruktywistycznej. Zasadą tego projektu o zachwianych proporcjach jest dialog pomiędzy dwoma podwójnymi liniami: prostą i łamaną. Wszechstronnie symboliczny budynek odtwarza tragiczną historię narodu żydowskiego i skomplikowane relacje z Niemcami. Każdy element bryły niesie jakieś przesłanie, nic nie jest przypadkowe.

Podobny nurt reprezentuje projekt Centrum Sztuki Współczesnej Zahy Hadid w Cincinnati. Zaproponowana tutaj idea urbanistycznego dywanu (zakręcający do góry chodnik „naciągnięty" na budynek) wprowadza ciągłość między światem zewnętrznym a wewnętrznym. Jest realizacją wizji muzeum antyelitarnego. Z kolei transparentna architektura Jeana Nouvela w filigranowym budynku galerii Fundacji Cartier w Paryżu daje efekt zanikania. Prawie przezroczysty budynek wznosi się za sekwencją przejrzystych ekranów, które nie pozwalają sprecyzować, gdzie budynek się zaczyna, a gdzie kończy.

Poprzez rozwój funkcjonalny muzeów wzrosła ich rola w rozwiązywaniu problemów przestrzennych, społecznych i ekonomicznych miast. Za przykład mogą posłużyć Carre d'Art w Nimes, gdzie integralną częścią projektu było stworzenie przestrzeni urbanistycznej łączącej obiekt z centrum miasta, czy adaptacja zabytkowej elektrowni Bankside Power Stadion na sławną Tate Modern Gallery – w celu ożywienia leżącej po południowej stronie Tamizy plebejskiej dzielnicy Londynu.

Pod koniec ubiegłego wieku architekci zaczęli tworzyć charakterystyczne obiekty, które stały się symbolami miast, współczesnymi katedrami będącymi celem masowej turystyki. Współczesne muzea, wskazując różne nurty architektoniczne, jednocześnie tworzą miejsca o szczególnych walorach estetycznych. Przyczyniają się do porządkowania i waloryzacji danego obszaru. Są w dużej mierze efektem artystycznych poszukiwań oraz eksperymentów. Architekci promują w swoich dziełach najnowsze technologie i rozwiązania proekologiczne, które mają pomóc sprostać kulturotwórczej i reprezentacyjnej roli muzeów w miejskim otoczeniu. Cechą charakterystyczną tych budynków jest wzrastające zapotrzebowanie na dodatkową powierzchnię służącą odpoczynkowi, rozrywce, edukacji i sferze komercyjnej.

Muzea projektowane są jako dzieła sztuki, które mają wpływać na atrakcyjność miejskiej przestrzeni. Przyjmują rolę urbanistycznych drogowskazów i symboli tożsamości kulturowej.